Steeds vaker kampen medewerkers met stress of vermoeidheid, maar niet elke klacht is meteen een burn-out. Toch hoor je die term steeds vaker - en soms net iets te snel. Wanneer slaan stressklachten of overspannen zijn om in iets dat nog ernstiger is, zoals burn-out? Hoe herken je deze signalen als werkgever? En hoe grijp je op tijd in? Burn-outpreventie begint bij aandacht. Door stress op tijd bespreekbaar te maken, hou je je mensen gezond, gemotiveerd en inzetbaar. Burn-out voorkomen? Zó pak je dat aan.
Voordat we ingaan op het voorkomen van een burn-out, is het belangrijk kritisch naar deze term te kijken. In praktijk wordt het begrip doorgaans iets te makkelijk gebruikt als label voor mentale gezondheidsklachten of klachten die gerelateerd zijn aan werkdruk. Officieel is burn-out géén medische diagnose, maar een bedrijfsarts kan deze reactie op stress en overbelasting op het werk wel vaststellen als reden voor arbeidsongeschiktheid.
In de podcast ‘Maar eerst koffie’ spreekt Caroline Horikx, registerpsycholoog arbeid en gezondheid, van een ‘containerbegrip’. ‘Ik ben daar heel voorzichtig mee. Burn-out is echt de allerlaatste fase. Als je echt ‘burned-out bent’ dan is zelfs douchen vaak al te veel. Voor de meeste mensen blijft het - gelukkig - bij het stuk vermoeid tot overspannen. Burn-outs komen wel voor, maar relatief weinig. Daarom spreken wij eerder van burn-out-klachten of stressklachten’.
Officieel is burn-out een ‘verschijnsel’ van geestelijke en lichamelijke uitputting. Het gaat om meer dan alleen ‘moe zijn’. Medewerkers voelen zich afgemat, zijn minder betrokken bij het werk en twijfelen aan hun eigen kunnen. Een burn-out ontstaat niet van de ene op de andere dag. Vaak is dit het gevolg van langdurige stressklachten. Op een gegeven moment trekken lichaam en hoofd als het ware de stekker eruit.
Vroegtijdige signalen van burn-out zijn bijvoorbeeld concentratieproblemen, piekeren, slecht slapen of emotionele reacties - zowel op het werk als thuis. Het is belangrijk om deze ‘waarschuwingen’ niet te negeren. Signaleer je deze tekenen van overspanning? Tijdig ingrijpen kan het verschil maken tussen een burn-out voorkomen en langdurige uitval. Hoe eerder je klachten herkent en aanpakt, hoe groter de kans dat je medewerker duurzaam inzetbaar blijft.
Veruit de grootste oorzaak van burn-out-klachten is een (te) hoge werkdruk. En dan hebben we het niet alleen over de hoeveelheid werk - het gaat vooral om hoe je medewerker de werkdruk ervaart. Iemand kan zich overvraagd voelen, bijvoorbeeld door onduidelijke verwachtingen. Ook weinig vrijheid of een gebrek aan zelfstandigheid zijn veelgehoorde oorzaken. Net als het missen van steun: een medewerker kan zich eenzaam, niet gehoord of niet gewaardeerd voelen.
Als we het over werkdruk hebben in relatie met stressklachten, een burn-out of overspannen zijn, gaat dit verder dan alleen de werkzaamheden die verricht moeten worden. Daar gaat het vaak fout. Organisaties denken dat het wegnemen van taken en werkzaamheden of het aannemen van extra medewerkers de oplossing is, maar alleen fysieke werkdruk verminderen is lang niet altijd de juiste manier om een burn-out te voorkomen.
De oplossing voor het voorkomen van een burn-out zit dus vaak niet in het verminderen van de hoeveelheid werk of specifieke werkzaamheden. Waar dan wel? Stress verminderen op het werk begint met het helpen van medewerkers de werkdruk beter aan te kunnen. En dat begint altijd met luisteren. Wat speelt er écht? Dat het druk is op het werk, daar kan je niet altijd iets aan veranderen. Wél kun je iets doen aan hoe medewerkers die druk ervaren.
Het gaat hierboven vooral over een burn-out voorkomen, maar duurzame inzetbaarheid en het verbeteren van de mentale gezondheid van medewerkers begint bij preventie. Wist je dat burn-outs en overspannen klachten zo’n 25% van alle verzuim veroorzaken? Daarom zet Loyalis in op het bouwen aan een gezonde, vitale organisatie. Zo voorkom je uitval, langdurig verzuim en ingrijpende hersteltrajecten (en de hoge kosten die dit met zich meebrengt).
Voor goede burn-outpreventie is inzicht in het begrijpen en achterhalen van werkgerelateerde stress en achterliggende motivaties onmisbaar. Het JD-R-model (Job Demands-Resources) en het IGLO-model (Individu, Groep, Leidinggevende, Organisatie) helpen je bij het blootleggen en duiden van deze factoren. Op basis van de inzichten die deze modellen bieden, kun je medewerkers gerichte oplossingen bieden voor het beter managen van de werkdruk.
Binnen het proces van burn-outpreventie spelen leidinggevenden een bepalende rol. Vanuit hun rol kunnen ze problemen bij medewerkers op tijd signaleren. In de gesprekken die ze voeren met medewerkers kunnen ze ervoor zorgen dat iemand zich gehoord en gezien voelt - en daarmee kan indirect een burn-out voorkomen worden. Geef leidinggevenden daarom de juiste handvatten, zoals een training in het herkennen van signalen van overspannen gedrag, coaching op het bespreekbaar maken van mentale gezondheid en tools voor het stimuleren van gedragsverandering binnen teams.
Een goede leider hoeft het niet alleen te doen, maar maakt wel het verschil. Nét als Loyalis. We helpen werkgevers bij het voorkomen van langdurig verzuim en het verbeteren van duurzame inzetbaarheid. Voor het aanpakken van werkgerelateerde stressklachten maken we onder meer gebruik van ‘copingstijlen’. Copingstijlen zijn manieren voor het omgaan met en verminderen van de waargenomen stress of werkdruk. Denk aan het zoeken naar sociale steun en het effectief actief aanpakken van de situatie. In het whitepaper ‘Burn-outklachten verminderen’ lees je alles over burn-outpreventie via copingstijlen.
Stress bouwt zich vaak langzaam op. In het begin lukt het de meeste mensen nog prima om door te blijven werken. Maar als die stress te lang aanhoudt en geen aandacht krijgt, kan het lichaam op een gegeven moment niet meer herstellen. Dan ontstaat er uitputting – zowel fysiek als mentaal. En dat is precies het moment waarop herstel het langst duurt. Als werkgever kun je dat vóór zijn.
Door alert te zijn op signalen van overspannenheid - zoals vermoeidheid, minder motivatie, fouten maken of terugtrekkend gedrag - kun je op tijd het gesprek aangaan. Samen kun je dan kijken wat iemand nodig heeft om weer in balans te komen: een andere taakverdeling, meer autonomie, extra begeleiding of gewoon erkenning en begrip. Door vroeg in te grijpen verklein je de kans op verzuim, verkort je herstel en vergroot je werkplezier en motivatie.
Samen kun je veel doen voordat het echt misgaat. Dat geldt zeker bij stress- en burn-outklachten. Want als medewerkers langdurig uitvallen, is de weg terug vaak lang en ingrijpend - voor hen én voor jouw organisatie. Daarom geloven we bij Loyalis in vroeg signaleren en structurele burn-outpreventie. We helpen bedrijven bij het bespreekbaar én inzichtelijk maken van werkdruk en het trainen van leidinggevenden. Zo houden we je medewerkers samen duurzaam inzetbaar. Wil je weten hoe jouw organisatie dat kan aanpakken? Onze gidsen denken graag met je mee. Samen maken we werk van mentale gezondheid op het werk.